ประเภทของปุ๋ย สิ่งที่ช่วยทดแทนสารอาหารธรรมชาติที่สำคัญ
เมื่อพืชดูดซึมแร่ธาตุในดินไปใช้ ทำให้สารอาหารในดินลดน้อยลงไป ปุ๋ยจึงเป็นสิ่งที่ช่วยทดแทนสารอาหารที่ธรรมชาติมีไม่พอ เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการของพืช ให้พืชเจริญเติบโตได้ดี มีผลผลิต สมบูรณ์ และยังถูกผลิตออกมาใช้งานแตกต่างกันออกไป ตามแต่ละประเภท ประเภทของปุ๋ย มีดังนี้
ปุ๋ยที่ผลิตด้วยการใช้เปลี่ยนสภาพของวัสดุมาเป็นปุ๋ย
- ปุ๋ยอนินทรีย์ เกิดจากการเปลี่ยนสภาพ โดยสามารถแบ่งออกได้อีก 2 ประเภทคือ ปุ๋ยอนินทรีย์สังเคราะห์(มีสารอนินทรีย์) และปุ๋ยอนินทรีย์ธรรมชาติ (เกิดขึ้นตามธรรมชาติ) เช่น ปุ๋ยซุปเปอร์ฟอสเฟต ปุ๋ยแอมโมเนียซัลเฟต เป็นต้น
- ปุ๋ยอินทรีย์ เป็นปุ๋ยที่ได้จากกระบวนการทางธรรมชาติ การหมัก บด จากพืชหรือสารอินทรีย์ ได้แก่ ปุ๋ยคอก ปุ๋ยพืชสด ปุ๋ยหมัก
- ปุ๋ยอินทรีย์ชีวภาพ เป็นปุ๋ยที่ถูกผลิตด้วยกระบวนการความร้อนที่สูง ใช้ผสมกับปุ๋ยอินทรีย์และนำมาหมัก เพื่อใช้บำรุง และรักษาพืช ที่เป็นโรคต่าง ๆ
- ปุ๋ยชีวภาพ เป็นปุ๋ยที่สามารถสังเคราะห์ได้ด้วยตนเอง และเปลี่ยนสารอาหารที่ไม่มีประโยชน์ให้เป็นสารอาหารที่มีประโยชน์ได้ ได้แก่ ปุ๋ยจุลินทรีย์ที่ผลิตไนโตรเจนด้วยตัวเอง และปุ๋ยจุลินทร์ทรีย์ที่ช่วยให้ฟอสฟอรัสคงอยู่ในดิน
แบ่งได้จากการผลิตปุ๋ยที่เกิดจากธรรมชาติและผลิตจากสารเคมี
- ปุ๋ยธรรมชาติ เป็นปุ๋ยที่สร้างขึ้นตามกระบวนการทางธรรมชาติ และถูกเป็นนำมาใช้เป็นปุ๋ย เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยฟอสเฟต เป็นต้น
- ปุ๋ยที่ถูกผลิตจากสารเคมี เป็นปุ๋ยที่เกิดจากสังเคราะห์ และแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ปุ๋ยที่มีแร่ธาตุเพียงตัวเดียว(ปุ๋ยเดี่ยว) และ ปุ๋ยผสม(ผสมสารอาหารตั้งแต่สองตัวขึ้นไป) เช่น ปุ๋ยยูเรีย ปุ๋ยแอมโมเนีย ปุ๋ยเม็ด 16-20-0 ปุ๋ยเม็ด 16-16-16 เป็นต้น
แบ่งตามธาตุอาหารเป็นหลัก
- ปุ๋ยไนโตรเจน เป็นปุ๋ยจำพวกที่ประกอบด้วยสารอาหารไนโตรเจน ยกตัวอย่าง เช่น กระดูกป่น ปุ๋ยซูเปอร์ฟอสเฟต ปุ๋ยยูเรีย เป็นต้น
- ปุ๋ยฟอสฟอรัส เป็นปุ๋ยจำพวกที่ประกอบด้วยสารอาหารฟอสฟอรัส ได้แก่ มูลสัตว์ต่าง ๆ ปุ๋ยหินฟอสเฟต เป็นต้น
- ปุ๋ยโพแทสเซียม เป็นปุ๋ยจำพวกที่ประกอบด้วยสารอาหารโพรเทสเซียม ได้แก่ ปุ๋ยโพแทสเซียมคลอไรด์ 0-0-60 โพแทสเซียมแมกนีเซียมซัลเฟต โพแทสเซียมไนเตรต เป็นต้น
แบ่งตามเกรด
- เกรดต่ำ : เป็นปุ๋ยที่มีสารอาหารน้อยไม่ถึง 15 %
- เกรดปานกลาง : ปุ๋ยที่มีปริมาณสารอาหารเพียง 15-25 %
- เกรดสูง : ปุ๋ยที่มีปริมาณสารอาหารถึง 30 %
- เกรดเข้มข้น : ปุ๋ยที่มีปริมาณสารอาหารมากกว่า 30 %
เห็นได้ว่าปุ๋ยสามารถแบ่งประเภทได้หลากหลาย ขึ้นอยู่ว่าจะแบ่งด้วยวัสดุที่ใช้ผลิต , แบ่งด้วยวิธีทางธรรมชาติและทางกระบวนการทางเคมี หรือการแบ่งตามธาตุอาหารที่มีอยู่ในปุ๋ย ทั้งนี้เกษตรกรจะต้องคำนึงถึงปัญหาของดิน หรือระยะเวลาในการใส่ปุ๋ย เพื่อให้พืชได้รับสารอาหารอย่างถูกต้อง